czym mierzyć tętno
W jaki sposób mierzyć tętno podczas aktywności fizycznej? [BIEGANIE, ROWER, SIŁOWANIA, FITNESS]

polecane

W jaki sposób mierzyć tętno podczas aktywności fizycznej? [BIEGANIE, ROWER, SIŁOWANIA, FITNESS]

Kamil Nowak
30 marca, 2021
Poradniki Sprzęt Wideo

W jaki sposób mierzyć tętno podczas aktywności fizycznej? I drugie równie ważne pytanie: jak uzyskać dokładne odczyty pomiaru tętna podczas biegania, jazdy na rowerze, ćwiczeń na siłowni czy innych form ruchu? Ponadto wskażę sposób, z którego moim zdaniem warto korzystać podczas powyższych aktywności. Przedstawię również możliwości i ograniczenia dostępnych metod pomiaru tętna: na nadgarstku, na klatce piersiowej oraz na ręce.

czym mierzyć tętno

Dlaczego warto monitorować tętno podczas wysiłku? Niezależnie od aktywności fizycznej, wartość tętna wskazuje stopień zaangażowania organizmu w wykonywanie danej czynności. Dzięki monitorowaniu tętna możemy na bieżąco dostosowywać intensywność treningu po to, aby spełnić założenia konkretnej sesji sportowej. Znajomość tętna pozwala więc znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące efektywności treningu i jakości naszej pracy.

Od wyboru metody pomiaru tętna zależeć będą komfort użytkowania oraz dokładność danych. Dwa najczęściej występujące sposoby rejestracji tętna, to specjalny pas umieszczony na klatce piersiowej, który oferuje niezawodny, najdokładniejszy i wiarygodny pomiar tętna w trakcie aktywności fizycznej, oraz optyczny pomiar tętna, czyli wszechstronne rozwiązanie dające ogromną swobodę i zdecydowanie większy komfort.

Obecnie najbardziej niezawodny w pomiarach tętna jest pas na klatkę piersiową. Jest to fakt niepodważalny, i nie mają tu znaczenia aktywności, jakie będziemy wykonywać. Przylegający do skóry pas zapewnia rzetelny dostęp do danych o tętnie niezależnie od intensywności treningu, ruchów rąk, stopnia przygotowania organizmu do ruchu (nie jest potrzebna rozgrzewka, ponieważ pas działa od pierwszej sekundy z najwyższą dokładnością) czy warunków pogodowych.

Pomiar tętna z klatki piersiowej – najdoskonalsza metoda?

pas na klatkę piersiową

Pomiar tętna z klatki piersiowej jest niezawodny. Jednak ta forma rejestracji tętna wpływa negatywnie na odczuwalny komfort podczas treningu, co przekłada się bezpośrednio na rzadsze jej wykorzystywanie, szczególnie przez amatorów sportowego szaleństwa. Zdecydowana większość biegaczy nie korzysta z pasa dlatego, że odczuwa zmniejszony komfort podczas ruchu. Nawet gdy nadajnik został wykonany z miękkiego materiału i wyposażony w wypustki zapobiegające przesuwaniu się urządzenia na ciele.

pas na klatkę piersiową

Ponadto czujnik na klatkę piersiową to sprzęt, który należy zakupić osobno lub w pakiecie z zegarkiem sportowym. Tak czy siak zakup czujnika stanowi dodatkowy wydatek. Ponadto nie wszystkie pasy napiersiowe dostępne na rynku będą współpracować bezproblemowo z posiadanym przez nas urządzeniem GPS. Jest jeszcze kwestia zużywania się elektrod wykrywających tętno oraz baterii w czujniku, która gdy jest bliska rozładowaniu często wskazuje błędne odczyty tętna.

pas na klatkę piersiową

Wielokrotnie zdarzyło mi się, że słaba bateria była powodem krótko trwających „dziwnych” odczytów wartości tętna podczas pomiaru. Te incydenty trudno jest zauważyć w trakcie aktywności fizycznej, ponieważ trwają one zaledwie kilka sekund. W większości takich przypadków „dziwne” odczyty są widoczne dopiero po wgraniu aktywności do platformy treningowej. Jednak takie przypadki przytrafiają się także innym sportowcom, co sprawia, że można sądzić, że jest to częsty problem. Regularnie natrafiam na posty na forach wrzucone przez użytkowników pasów napiersiowych ze screenami wykresów tętna, na których tętno miało „nienaturalne” skoki wartości, np. z poziomu 140 uderzeń na minutę do wartości 200. Zdarza się również, że wykres tętna posiada okresowe kilkuminutowe braki. Pierwsza rada, jakiej zazwyczaj udzielają osoby komentujące taki wpis brzmi: wymień baterię w czujniku. Przyczyna jednak może być jeszcze inna.

Jak każdy produkt, tak i pas na klatkę piersiową posiada określoną żywotność. Mam tutaj na myśli przedział czasu, w którym sprzęt działa bez większych problemów i nie jest wymagane jego serwisowanie lub wymiana komponentów. W moim przypadku pas na klatkę piersiową wymieniam co około 2 lata. Mniej więcej po tym okresie intensywnego korzystania z takiego produktu zaczynają się pojawiać „błędy” w pomiarze tętna podczas treningu. Czyli występują wspomniane „dziwne” skoki tętna na wykresie lub posiada on częściowe braki, które występują z powodu zużycia się elektrod. W takich sytuacjach wymiana baterii na nową nie pomaga i należy wymienić pas.

pas na klatkę piersiową

Gdy rozpatruje się wybór odpowiedniego sposobu pomiaru tętna, należy uwzględnić jeszcze różnice w budowie ciała pomiędzy trenującymi mężczyznami a kobietami. Pas będzie mniej wygodny dla płci pięknej. Regularnie trenujące kobiety preferują optyczny nadgarstkowy pomiar tętna, który nie obniża odczuwalnego komfortu podczas aktywności fizycznej.

Pomimo, że w zasadzie poświęciłem więcej czasu na opisanie przykładów, gdy czujnik na klatkę piersiową wykazał w różnym stopniu problemy, jest to jednak najbardziej wiarygodny sposób pomiaru tętna. Poruszyłem wspomniane tematy, bo niebywale często pojawiają się one w mojej korespondencji z czytelnikami portalu Bieganie Uskrzydla czy widzami kanału na YouTube.

Wymieniając zalety stosowania pasa napiersiowego, należy wspomnieć, że jest to najdokładniejsza forma pomiaru tętna. Dzieje się tak dlatego, że nadajnik na klatkę piersiową mierzy aktywność elektryczną serca (EKG). Wykrywa sygnały elektryczne serca za pomocą sensora i elektrod, przekształcając je w wiarygodne dane dotyczące stopnia zaangażowania serca w wykonywane ćwiczenia. Pomiar na klatce piersiowej wybierany jest głównie przez profesjonalnych sportowców lub takich, którzy trenują na wysokim poziomie i potrzebują pieczołowitych danych o tętnie, uzyskiwanych kosztem odczuwalnego komfortu.

Optyczny pomiar tętna – najważniejsze zalety oraz ograniczenia

czym mierzyć tętno

Nie będę ukrywać, że dla mnie bardziej interesująca jest optyczna metoda pomiaru tętna. Od kilku lat nie tylko śledzę jej rozwój, czytając wszelkie technologiczne nowinki, ale również mogę testować wprowadzane w niej zmiany podczas własnych recenzji urządzeń dedykowanych sportowcom. Zawsze z uśmiechem zakładam na nadgarstek nowy sprzęt, aby później testować jego działanie i opisać moje wnioski. Teraz będzie mowa o optycznym pomiarze tętna. Ta technologia jest jak były już prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump, czyli posiada zagorzałych zwolenników, ale również wielu oponentów. Budzi skrajne emocje i stanowi temat rzekę.

pas na klatkę piersiową

Jak działa optyczny pomiar tętna? Optyczny pomiar tętna bazuje na pomiarze ciśnienia i objętości przepływającej krwi. Odbywa się on za pomocą światła prześwietlającego naczynia krwionośne, znajdujące się tuż pod skórą oraz wykrywania zmian w odbiciu światła. W praktyce oznacza to tyle, że określona liczba diod LED generuje światło, którego zachowanie mierzone jest na dalszym etapie.

Jakie są zalety korzystania z optycznego pomiaru tętna? Na pierwszym miejscu jest komfort, który utrzymuje się na wysokim poziomie nawet podczas bardzo długich treningów. Optyczny pomiar tętna z nadgarstka jest zbawieniem dla wszystkich osób ceniących minimalizm, ponieważ nie wymaga dodatkowego sprzętu. Przed treningiem trzeba tylko założyć zegarek GPS z funkcją pomiaru tętna, który wystarczy, aby zebrać wszelkie dane o tętnie – zachowując przy tym wysoki komfort dla użytkownika. Kolejną zaletą pomiaru tętna z nadgarstka dokonywanego przez zegarek GPS jest to, że nie potrzeba innego źródła zasilania (np. baterii). Moduł pomiaru tętna zasilany jest przez akumulator obecny w zegarku, więc tylko o jego stan naładowania musimy się troszczyć.

pas na klatkę piersiową

Ogromną przewagą optycznego pomiaru tętna z nadgarstka względem pomiaru z klatki piersiowej jest to, że pierwsza metoda pozwala na całodobowe monitorowanie pracy serca. Dzięki informacjom zebranym w ciągu dnia możliwe jest jeszcze dokładniejsze określanie liczby spalonych kalorii. A to, przyda się wszystkim osobom nastawionym na precyzyjną robotę w kuchni, czyli idealnie zbilansowane posiłki i dietę, która ma na celu konkretny skutek, m.in. redukcję masy ciała, przyrost tkanki mięśniowej itd.

Optyczny pomiar tętna dostarcza również niebywale ważnych danych po przespanych nocach. Każdy z nas wie, że bez solidnej dawki snu nie ma sportowych wyników. Jeśli trenujemy i chcemy osiągać swoje cele, musimy efektywnie regenerować się podczas snu. Wygodny nadgarstkowy pomiar będzie rejestrował wartości tętna, aby później na ich podstawie specjalne oprogramowanie przygotowało cenne wnioski. Dowiemy się z nich, czy nasz organizm zregenerował się podczas ostatniej nocy, jak długo spaliśmy, ile trwały poszczególne fazy snu itd.

Gdy powyższe dane są „pozytywne”, czyli końcowa ocena po przespanej nocy mówi nam o tym, że nasz sen faktycznie odbudował zmęczone mięśnie, następuje regeneracja organizmu. To oznacza również, że zdecydowanie szybciej będziemy gotowi na kolejny mocny trening. Uwzględniając budowę pasa napiersiowego, widzimy, że rejestracja danych o tętnie podczas snu byłaby bardzo niekomfortowa. I dlatego, gdy myślimy o śledzeniu pracy serca w nocy, tak chętnie stosujemy urządzenia z optycznym nadgarstkowym pomiarem tętna.

polar verity sense

W tym miejscu wtrącę, że w ostatnim czasie testowałem Polar Verity Sense – urządzenie które oferuje optyczny pomiar tętna, ale pozwala na pozyskiwanie tych danych z prawie dowolnego miejsca na ręce lub innego miejsca, które zaoferuje najdokładniejsze informacje o tętnie. W dalszej części tekstu będzie to trzecia sposobność na uzyskiwanie danych o tętnie w trakcie wykonywania aktywności. Tak więc rozróżniam już trzy sposoby pomiaru tętna: z nadgarstka, z klatki piersiowej oraz wspomniany, oferowany przez urządzenia typu Polar Verity Sense.

polar verity sense

Co ciekawe, to do użytkownika sensora Polar Verity Sense należy decyzja o miejscu jego zapięcia. Kluczowe jest więc to, że to sportowiec może wybrać miejsce zapięcia tak, aby czujnik nie przeszkadzał mu w trakcie aktywności i nie sprawiał dyskomfortu. Czujnik możemy umieścić w zależności od uprawianej dyscypliny sportowej na przedramieniu lub ramieniu, a w przypadku pływania czujnik zaczepiamy do okularów pływackich, aby pomiar tętna dokonywany był ze skroni. Miejsce zapięcia czujnika na ręce możemy tak zaplanować, aby ominąć wszelkie zmiany skórne czy tatuaże i umieścić w rejonie, gdzie dokładność pomiaru tętna będzie najwyższa.

Korzystając z takiego produktu, eliminujemy również częsty problem występujący u kobiet lub mężczyzn o drobnej budowie ciała. Chodzi o to, że nadgarstki u kobiet najczęściej są drobne, a to wymaga zakupu „mniejszego” zegarka i staranniejszego dopasowania go do skóry (mocnego ściągnięcia paska). Podczas treningu mocne zaciśnięcie urządzenia na skórze objawia się dużym ograniczeniem w ruchu ręką oraz zmniejszonym komfortem. Podczas korzystania z Polar Verity Sense powyższą kwestię możemy skreślić z listy problemów, bowiem mały nadgarstek nie wypływa na dokładność pomiaru tętna. Zegarek nie ma znaczenia, bowiem pomiar tętna dokonywany jest z ramienia lub przedramienia.

Z jakiej formy pomiaru tętna skorzystać: z nadgarstka, z klatki piersiowej czy oferowanej przez sprzęt typu Polar Verity Sense?

jak mierzyć tętno

Wszyscy ambitni sportowcy oraz zawodowcy, którzy potrzebują najwyższej dokładności i niezawodnych pomiarów, powinni sięgać jak najczęściej po pomiar tętna z czujnika na klatkę piersiową. Niestety obniży się odczuwalny komfort treningu, do czego będzie się trzeba przyzwyczaić, ale rzetelność danych pozostanie na najwyższym możliwym poziomie. Po pas na klatkę piersiową powinny sięgać więc osoby, które nastawione są na wykonywanie ściśle określonej pracy podczas sesji treningowych oraz konkretny progres w trakcie cyklu treningowego. W takich sytuacjach, niezależnie od wykonywanej aktywności fizycznej (bieganie, kolarstwo, pływanie, tenis, jazda na rolkach itd.), najlepszym wyborem będzie pas z elektrodami i czujnik na klatkę piersiową.

Dalsza część przykładów dotyczy osób, które są miłośnikami i trenują bardziej dla poprawy zdrowia lub dla własnej satysfakcji. Nie oznacza to, że nie trenują ciężko, ale nie potrzebują tak dokładnych danych o tętnie – wystarczą im rzetelne wartości przez większą część treningu. Co oznacza, że akceptują to, że w pewnych momentach wskazania optycznego pomiaru tętna mogą być inne niż te z klatki piersiowej. Stąd też w dużej mierze stawiają na zachowanie komfortu i wygody podczas aktywności fizycznej, co jest trudniejsze do uzyskania przy pasie zapiętym na klatce piersiowej.

pas na klatkę piersiową

Czas na moją ulubioną dyscyplinę sportową: bieganie. W zdecydowanej większości przypadków, czyli podczas 95% moich treningów, korzystam z nadgarstkowego optycznego pomiar tętna. W pierwszej kolejności stawiam na wygodę i komfort. Akceptuję to, że ten sposób monitorowania tętna daje w pewnych sytuacjach mniejszą dokładność względem pomiarów z klatki piersiowej. Do przeżycia są dla mnie momenty, kiedy dynamicznie zmieniam tempo biegu, wykonuję interwały, robię rozgrzewkę, podczas której mocno angażuję ręce, co wpływa na pogorszenie danych o tętnie i występowanie większych odchyleń od danych z pasa napiersiowego. Stawiam na komfort, ponieważ jest on dla mnie najważniejszy. Osobiście nie lubię się męczyć czymś, co powinno sprawiać mi frajdę. Uwielbiam biegać, bo wtedy odpoczywam i relaksuję się podczas treningu, więc nie obniżam sobie komfortu wykonywania tej czynności.

Ze względu na powyższe przypadki, powrócę na chwilę do opcji pomiaru tętna czujnikiem na klatkę piersiową. Ta forma rejestrowania tętna sprawdzi się świetnie podczas treningów interwałowych, gdzie wysoka intensywność przeplata się z niską, bo na przestrzeni całej naszej sesji otrzymamy dokładne dane o tętnie. Największą zaletą pasa napiersiowego będzie więc stabilność pomiaru podczas całego treningu, od jego początku aż do ostatniej minuty. Co ważne, nie będą miały znaczenia spore różnice w intensywności pomiędzy kolejnymi akcentami. W przypadku nadgarstkowego optycznego pomiaru tętna zauważalne są pewne opóźnienia podczas interwałów, co wpływa na to, że opieranie sesji interwałowej na wskazaniach pulsometru może prowadzić do nieprawidłowej oceny intensywności wysiłku.

jak mierzyć tętno

Ciekawym sposobem pomiar tętna w trakcie sesji o zmiennej intensywności jest sensor Polar Verity Sense. Po pierwsze, to biegacz może wybrać miejsce zapięcia tego urządzenia tak, by zachować komfort i wygodę podczas aktywności fizycznej. Po drugie, urządzenie rejestruje niebywale precyzyjnie tętno, co można sprawdzić na specjalnie przygotowanej stronie z wykresami tętna. W trakcie kilku specyficznych treningów wykonałem ciekawe porównania dokładności pracy sensora względem innych produktów. Zebrane dane jednoznacznie wskazują, że Polar Verity Sense oferuje dostęp do niebywale dokładnych danych o tętnie. Po trzecie, jest to wszechstronny sprzęt nie tylko dla biegaczy, ale także dla miłośników innych sportów.

Nadgarstkowy optyczny pomiar tętna w przypadku kolarzy nie jest najlepszym wyborem, ponieważ przylegający do skóry zegarek czasami sprawia dyskomfort. Szczególnie, gdy sesja odbywa się w trudniejszym terenie i należy mocno trzymać kierownicę. Wówczas dane o tętnie mogą zawierać więcej błędów, bowiem naprężenia powstające w okolicy nadgarstka będą utrudniały pracę modułu rejestrującego tempo pracy serca. W przypadku kolarstwa alternatywą dla pasa napiersiowego i nadgarstkowego optycznego pomiaru jest sensor, który możemy zapiąć w wygodnym miejscu, a który umożliwia dokładny pomiar tętna. Urządzenie zakładamy na przedramieniu lub ramieniu, co sprawi, że jazda na rowerze będzie komfortowa, a dane o tętnie rzetelne.

pomiar tętna

W wielu dyscyplinach sportowych, a także w różnych miejscach treningowych, np. siłowniach, niekiedy przydaje się możliwość wyświetlania informacji o tętnie na dwóch urządzeniach jednocześnie. Coś takiego będzie pomocne podczas wspomnianej jazdy na rowerze, gdy tętno wyświetlane na komputerze rowerowym będzie lepiej widoczne dla trenującego kolarza. W tym samym czasie dane o tętnie mogą być również przesyłane do drugiego urządzenia, np. zegarka sportowego lub smartwatcha. To nie jedyna sytuacja, kiedy komfortowa prezentacja danych o tętnie jest mocniej zauważalna.

Osoby uczęszczające na siłownię również mogą wykorzystać wspomnianą funkcję do tego, aby połączyć sensor z urządzeniem treningowym (bieżna elektryczna, orbitrek itp.) oraz zegarkiem GPS. Dane o tętnie będą w wygodny sposób prezentowane na wyświetlaczu orbitreka, a dodatkowo te same informacje, wędrując do pamięci naszego zegarka pozwolą na późniejszą analizę treningu, np. w domu po przyjściu z siłowni. Warto więc rozeznać się przed wyborem sprzętu treningowego dla siebie, czy posiada on 2 kanały łączności. Jak można zauważyć, jest to praktyczna opcja, z której można korzystać na wiele sposobów.

Należy zatem podkreślić, że podczas triathlonu, kolarstwa, biegania, wizyt na siłowni, gdzie podnosimy ciężary czy korzystamy z urządzeń angażujących ręce, gry w tenisa, squasha, zajęć fitness, pływania czy narciarstwa, zauważalne stają się dwa aspekty: zapięty zegarek na nadgarstku obniża odczuwalny komfort podczas sesji, ale też utrudnia przepływ krwi, co prowadzi do jeszcze większego zmęczenia mięśni rąk. Dlatego przed uprawianiem wspomnianych aktywności fizycznych warto rozważyć wykorzystanie innej metody pomiaru tętna niż z klatki czy z nadgarstka.

Znaczna liczba osób biega z telefonem komórkowym, szczególnie na początku swojej przygody z regularną aktywnością fizyczną. Na tym etapie nie chcą zegarka sportowego, ale chętnie wzbogaciłyby swoje treningi o informacje o osiąganym tętnie. Otóż można to zrobić dzięki sparowaniu sensora Polar Verity Sense ze smartfonem, co umożliwi przesyłanie danych o tętnie wprost do aplikacji. Wówczas rozszerzymy posiadane już dane treningowe o tętno, które stanowi ogromny zasób informacji m.in. o intensywności pracy serca, wskazuje dokładniejszą liczbę spalonych kalorii, pozwala ćwiczyć z konkretnym zamiarem itd. Korzystanie z sensora połączonego z telefonem jest dobrą alternatywą dla zegarka GPS, gdy nie chcemy wydawać na sprzęt dużych pieniędzy.

czym mierzyć tętno

Podsumowanie. W materiale wykorzystałem sprzęt marki Polar, ale to nie jest jedyna firma oferująca sprzęt dla sportowców. Recenzuję setki produktów i przedstawiam własne opinie na ich temat w specjalnym dziale na portalu oraz w odcinkach wideo na kanale YouTube. Jest tam wiele ciekawych urządzeń, zarówno zegarków GPS, jak i smartwatchy czy wspomniany w tekście Polar Verity Sense. Zapraszam do tych materiałów. Osobom rozpoczynającym przygodę z bieganiem polecam jeszcze specjalną playlistę odcinków w serwisie YouTube, po obejrzeniu których rozjaśni się wiele zawiłych kwestii o uprawianiu aktywności fizycznej. Jeśli pojawią się pytania, dodajcie proszę komentarz.

polecane

Dołącz do dyskusji, zostaw komentarz

  1. Tokaj pisze:

    Kamil, dzięki wielkie za to co robisz. Ten poradnik wyjaśnił mi sporo!

  2. Elix pisze:

    Cieszę się że tu trafiłam. super wytłumaczone ..

  3. Tomek pisze:

    Dobry materiał. Merytoryczny!

  4. Blazej pisze:

    Witam
    Super artykuł sporo mi wyjaśnił .

    Jakie modele można polecić zatem typowo do biegów i marszu jeżeli mam wybierać pomiędzy zegarkami tylko :
    – Garmin Fenix 6
    – Polar v2
    – Apple Watch 5

    Przede wszystkim zależy mi na info o wydolności i blokadzie pulsu alarmem a z drugiej strony chodzi o użytkowanie codzienne aby nie kupować dwóch .

    Dziękuje za pomoc

    1. Kamil Nowak pisze:

      Cześć. Dzięki za komentarz. Wskazałeś dwa typowe zegarki do monitorowania aktywności fizycznej (Polar i Garmin) i jeden, który posiada dodatkowo takie funkcje – Apple. Do biegania, marszu i blokady nadają się dwa pierwsze. Zegarka Apple nie znam, więc się nie wypowiadam. Nie podałeś niczego szczególnie trudnego – wymagań ciężkich do spełnienia przez te modele. Przy takich wymaganiach nadadzą się oba. Nic szczególnego, aby rejestrować dane podczas biegania – niebywale podstawowa funkcja.

Dołącz do dyskusji, zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Bronimy się przed SPAM-em. Uzupełnij pole:

Ból kolan po bieganiu. Co jeść, aby omijać ten problem?

Jeśli chcesz, aby nie doskwierał Ci ból kolan po bieganiu, to warto wpleść do swojej diety kilka produktów, które wzmocnią stawy kolanowe i dadzą poczucie stabilności oraz mocy w trakcie treningów. Co warto jeść, aby omijać problem bolących kolan? Odpowiada Igor Dzierżanowski, dietetyk oraz trener personalny.  (więcej…)