Wybór pierwszych butów do biegania to kluczowy krok w przygodzie z bieganiem. Na rynku dostępnych jest wiele modeli, co może sprawić, że osoby dopiero zaczynające swoją przygodę z tym sportem czują się zagubione. Odpowiednio dobrane obuwie wpływa na komfort biegu, zmniejsza ryzyko kontuzji i pozwala czerpać większą przyjemność z aktywności fizycznej. Na co zwrócić więc uwagę przy zakupie pierwszych butów do biegania?
Znaczenie dopasowania butów do stopy i biomechaniki biegu
Podstawą przy wyborze butów biegowych jest dopasowanie ich do indywidualnych cech stopy oraz sposobu biegania, tzw. biomechaniki. Każdy z nas ma nieco inny sposób stawiania stóp, dlatego obuwie, które sprawdziło się u jednego biegacza może okazać się nietrafione dla drugiego. W biomechanice biegania szczególną rolę odgrywa pronacja, czyli naturalne przetaczanie stopy w trakcie kroku. Możemy wyróżnić pronację neutralną, nadpronację (nadmierne wychylenie stopy do wewnątrz) oraz supinację (wychylenie na zewnątrz). Dobór butów do typu pronacji jest istotny, ponieważ pozwala uniknąć kontuzji i poprawia komfort biegania. Sklepy sportowe coraz częściej oferują analizę biomechaniczną, która może pomóc w identyfikacji pronacji i wyborze odpowiedniego modelu butów.
O właściwym doborze butów do biegania, pronacji, nadmiernej pronacji i supinacji, oraz skutkach biegania w nieodpowiednim obuwiu treningowym rozmawialiśmy z Bartłomiejem Kusiakiem, Brand Trainer z ASICS Polska. Pronacja, nadmierna pronacja i supinacja – co to jest? Przeczytaj nasz wywiad z ekspertem, żeby później wrócić do tego tekstu i poznać kolejne rady.
Amortyzacja – klucz do komfortu biegania
Amortyzacja jest jednym z najważniejszych elementów butów biegowych, szczególnie dla osób początkujących. Odpowiednia amortyzacja zmniejsza obciążenie stawów i ścięgien podczas uderzenia o podłoże, co jest niezwykle istotne zwłaszcza na twardych nawierzchniach, takich jak asfalt czy beton. Badania wskazują, że dobrze dobrana amortyzacja butów biegowych może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia kontuzji związanych z przeciążeniem, takich jak zapalenie ścięgien Achillesa czy bóle kolan.
Warto zwrócić uwagę na to, aby buty posiadały odpowiednią amortyzującą – ani zbyt miękką, ani zbyt twardą. Miękki but może sprawiać wrażenie komfortowego, ale w dłuższym okresie może prowadzić do większych obciążeń dla stopy, podczas gdy zbyt twardy but nie zapewni wystarczającej ochrony przed mikrourazami. Warto podkreślić, że odczuwanie stopnia amortyzacji butów podczas biegania jest mocno indywidualną kwestią. Dlatego każdy biegacz-amator musi sam odnaleźć dobrą dla siebie relację stopnia amortyzacji a miękkości buta treningowego.
Stabilizacja i wsparcie – elementy zapobiegające kontuzjom
Kolejnym ważnym aspektem jest stabilizacja, czyli zdolność buta do wspierania stopy podczas biegu. Dobre buty do biegania, zwłaszcza te przeznaczone dla osób z nadpronacją, mają dodatkowe elementy stabilizujące, które zapobiegają nadmiernemu wychyleniu stopy do wewnątrz. Przykładem może być model ASICS GEL- KAYANO 31. W tych butach jest system stabilizacji dla nadpronatorów – 4D Guidance System. Zadaniem tej technologii oprócz zachowania bezpieczeństwa biegacza, jest zapewnienie odczuwalnego maksymalnego komfortu. W tej technologii znaczące są 4 wymiary, takie jak szerokość, długość, głębokość buta oraz 4 wymiar, czyli czas spędzony w nadpronacji. Zamiast twardszego materiału po wewnętrznej stronie podeszwy środkowej zastosowano bardziej miękką i bardziej responsywną piankę, która szybciej wraca do swojego pierwotnego kształtu.
Dobór rozmiaru i komfort noszenia
Rozmiar butów biegowych często różni się od standardowego obuwia, ponieważ podczas biegu stopa lekko się rozszerza i przesuwa. Zaleca się, aby buty były nieco większe – zazwyczaj o około 0,5-1 cm – co pozwala uniknąć otarć i zniekształceń paznokci. Buty do biegania powinny przylegać do stopy, ale nie uciskać; ważne, aby zachować luz przy palcach, ponieważ to właśnie tam stopa będzie przesuwała się najbardziej. Komfort noszenia butów podczas biegu to kluczowy aspekt, na który warto zwrócić uwagę, ponieważ każdy dyskomfort może się nasilać przy dłuższych dystansach. Przymierzając buty, warto zwrócić uwagę na ich dopasowanie do kształtu stopy, szerokość oraz odczuwane już na tym etapie komfortu i wygody. Niektóre modele oferują wersje w różnych szerokościach, co może być korzystne dla osób o szerszych lub węższych stopach.
Buty terenowe czy asfaltowe?
Wybór butów zależy również od rodzaju podłoża, po którym planujemy biegać. Jeśli większość treningów odbywa się na asfalcie lub utwardzonych ścieżkach, odpowiednie będą buty o większej amortyzacji, ale z mniej agresywnym bieżnikiem. Takimi przykładami mogą być: New Balance 1080 v14, Hoka Mach 6, Hoka Clifton 9, On Cloudsurfer 7, Brooks Ghost Max, Nike InfinityRN 4 lub ASICS GEL-NIMBUS 26. Z kolei dla osób preferujących biegi w terenie, np. w lesie lub po nierównym podłożu, lepsze będą buty trailowe z bieżnikiem zapewniającym dobrą przyczepność. Buty trailowe często mają także bardziej wytrzymałe materiały, chroniące stopę przed urazami mechanicznymi, np. korzeniami czy kamieniami. Przykłady: New Balance Hierro v8 lub ASICS FUJISPEED 2. Należy pamiętać, że niewłaściwe buty na dany rodzaj podłoża mogą zwiększać ryzyko poślizgnięcia się lub przeciążenia mięśni, dlatego warto przemyśleć swoje plany treningowe i wybrać model dopasowany do stylu biegu.
Wpływ ceny na jakość butów do biegania
Cena butów biegowych bywa różna, ale nie zawsze wyższa cena oznacza lepszą jakość. Znane marki oferują buty z wyższej półki, które mogą mieć dodatkowe udogodnienia, takie jak bardziej zaawansowane technologie amortyzacji czy lżejsze materiały, jednak dla początkujących biegaczy często wystarczy model ze średniej półki. Droższe buty mogą być dobrą inwestycją w dłuższej perspektywie, ale nie są one niezbędne na początku przygody z bieganiem. Warto jednak unikać najtańszych modeli, które mogą nie zapewniać wystarczającej stabilizacji i amortyzacji. Skutecznym rozwiązaniem może być zakup modeli z poprzedniego sezonu, które często dostępne są w niższej cenie, a ich jakość nie odbiega znacząco od najnowszych wersji.
fot. New Balance
Buty z płytką karbonową dla początkującego amatora?
Buty z płytką karbonową, choć są cenione przez profesjonalistów i doświadczonych biegaczy, nie są dobrym wyborem na początek przygody z bieganiem. Wkładka karbonowa, wbudowana w podeszwę, zwiększa sztywność buta i działa jak sprężyna, co pozwala bardziej dynamicznie odbić się od podłoża i oszczędzać energię przy wysokiej intensywności. Dla osób, które dopiero zaczynają biegać i nie mają odpowiednio wykształconej techniki ani siły mięśniowej, dodatkowa sztywność może stanowić problem. Początkujący biegacze zazwyczaj nie kontrolują jeszcze w pełni biomechaniki biegu, a płytka karbonowa wymusza bardziej agresywną pracę stóp i mięśni, co może prowadzić do niekomfortowego biegania oraz zwiększonego ryzyka przeciążenia mięśni, ścięgien i stawów.
Buty z płytką karbonową są zaprojektowane z myślą o maksymalnej efektywności i szybkości, kosztem amortyzacji i stabilizacji, co nie sprzyja biegaczom o mniejszym doświadczeniu. Początkujący, którzy jeszcze nie mają wytrenowanych mięśni stabilizujących oraz odpowiedniego przyzwyczajenia stawów do wysiłku, potrzebują przede wszystkim obuwia z dobrą amortyzacją, która zredukuje wstrząsy i zapewni wsparcie.
Kiedy wymienić pierwsze buty?
Ważnym aspektem jest także świadomość, kiedy nadszedł czas na wymianę butów. Nawet najlepsze obuwie biegowe ma swoją trwałość, a z biegiem czasu materiał amortyzujący oraz bieżnik ulegają zużyciu, co zmniejsza ich skuteczność i komfort. Większość butów biegowych można używać na dystansie od 500 do 800 kilometrów, w zależności od intensywności treningu i wagi biegacza. Oznaki zużycia, takie jak zmniejszona sprężystość podeszwy, nierównomiernie starający się bieżnik czy uczucie dyskomfortu, to sygnały, że nadszedł czas na zakup nowej pary. Regularna wymiana butów jest istotna dla zachowania komfortu i minimalizacji ryzyka kontuzji.
Podsumowanie
Wybór pierwszych butów do biegania to decyzja, która może mieć duży wpływ na komfort, efektywność treningu oraz zdrowie biegacza. Kluczowe jest dobranie obuwia odpowiednio do typu pronacji, poziomu amortyzacji i stabilizacji, rozmiaru oraz rodzaju podłoża, na którym planujemy biegać. Rozważając zakup, warto również zwrócić uwagę na jakość materiałów oraz dostosować wybór do własnych preferencji i planów treningowych. Z czasem, wraz ze wzrostem doświadczenia, biegacze mogą decydować się na bardziej zaawansowane modele, ale dla początkujących istotne jest przede wszystkim bezpieczeństwo i wygoda.
Źródło zdjęć: ASICS Corporation, poza wskazanymi inaczej
